"Otlar, böcekler gibiydik bozkırda
Acılarda gökyüzü kadardık
Bizden geçerdi zamanın karanlığı
Unutulmuş unutulmuş unutulmuş köylerdik”
Mehmet Başaran
(Köy Enstitülü yazar, şair)
***
O okullar, açıldığı yıllarda değil de, kapandıktan yıllar sonra daha çok gündemde olmuş, her dönem geçmişe ait bir özlem, bir merak yaratmıştır. Günümüzde de "Kapanmasaydı neler olurdu?" sorusu hep sorularak yanıt aranmıştır. Açık olduğu döneminde yarattığı kültüre hâlâ yaklaşılamamış, yetişme, üretme, bilime dayalı öğretim gibi konularda geriye düşülmüştür.
Hem de öyle geriye düşürülmüş ki pek çok köyde okul yok, öğretmen yok. O köyde birkaç öğrenci bile olsa öğretmen olmalı. Ayrıca tarım uzmanı (ziraat mühendisi, teknisyeni) olmalı.
***
Köyünden başka yer bilmeyen
Ayakları yalın, başları kunaklı
Lime lime pantolonlu, yırtık mintanlı
Burnunu işliğinin kollarına silen
Oyun oynamak şöyle dursun
Tarlada çalışana azık götüren, koyun, kuzu güden
Yanık yüzlü ve de utangaç
Köy çocuklarıydık
Bilmezliğin, görmezliğin, aymazlığın
Kör karanlığındaydık
Kol kanat gerip uçurdular bizi
Artık bilimin, aklın aydınlığındaydık
Tam seksen yıl önce, 17 Nisan 1940'ta
Bir ışık yakıldı yoksul, güzel yurdum Anadolu'da
Bir iken yedi, yedi iken yirmi bir oldu bu ışık
On yedi bin aydınlanmacı doğdu
Yurdumun bereketli, boz toprağında
Tek tek toplandı köylerden yoksul köy çocukları
Erkek çocuklar alınır da
Bırakılır mı kaderine o ince belikli, al yanaklı köy kızları
Türkçe, Matematik, Tarih, Fizik
Tüm dersleri okudular
Yalnız o mu
Tarımcı, arıcı, inşaat ustası, sıvacı
En güzeli de yürekleri aydınlatma, öğretme sevdasıyla atan
Birer öncü, birer öğretmen oldular
Ondan da öte bir kısmı
Anadolu gerçeklerini anlatan şiirler, romanlar, öyküler yazdılar
Bir ışık gibi parladılar Anadolu'nun dört bir yanından
Ama gel gör ki su uyur da
Uyumaz pusuda yatan düşman
Ya aydınlanırsa halk
Ya yıkılırsa saltanatı toprak ağalarının, egemen çıkarcıların
“Bu bilmem ne projesi"
"Buralarda bilmem ne yetiştiriliyor."
"Bu okullarda yaşananlar örf ve âdetlerimize aykırı"
"Uyar mı bize oralardaki kız erkek ilişkisi”
Daha daha ne yalanlar
“Çamur at izi kalsın.” türünden iftiralar
Bugün de aklımızın ermediği başka başka oyunlar
Başardılar sonunda
Söndü bu ışıklar, okullar kapandı
Onlardan bize seksen yıldır sönmeyen ışıklarının aydınlığı
Yazdıkları öyküler, şiirler, romanlar
Mandolinlerinden, bağlamalarından ve hatta piyanolarından
Süzülen nağmeler kaldı
..................................
Numan Kurt
..................................
Numan Kurt
17 Nisan 2020
Numan Kurt
17 Nisan 2020
