Türk şiirini biçim ve öz yönünden değiştiren daha doğrusu şiirimizde devrim yapan Orhan Veli Kanık; neredeyse bütün şiirlerini, ezberimde tutamasam da, okuduğum bir şairdir.
Şiire getirdiği en önemli yenilikler; şiirde serbest biçim ve her konuda şiir yazılabileceği konusudur. Yazımda uzun uzun bu değişimleri anlatacak değilim. Onun bir şiirinin başlığı ve içeriğinden esinlenerek biraz da mizah diliyle bugünkü durumu anlatmaya çalışacağım.
Orhan Veli, “BİRDENBİRE” başlıklı şiirinin ikinci bölümümde şöyle diyor.
"Birdenbire
Birdenbire
Her şey birdenbire oldu
Kız birdenbire, oğlan birdenbire
Yollar, kırlar, kediler, insanlar...
Aşk birdenbire oldu
Sevinç birdenbire"
Ne güzel, bu birdenbire olanlarda bir olumsuzluk var mı? Kızın, oğlanın; yolların, kırların, kedilerin, insanların; aşkın, sevincin birdenbire olmasında bir sakınca var mı? Böyle güzellikler hep “birdenbire” olsun.
Olur mu canım! Şu güzelim ülkede öyle her güzellik, her olumlu iş birdenbire olur mu? Bir televizyon kanalını açıyorsunuz Türkiye her alanda uçuyor. Bir başkasına geçiyorsunuz Anadolu deyimiyle halk ağım ağım ağlıyor. Bizler alıştık, öyle birdenbire şaşırmıyoruz. Borazan olanlar, yağdanlıklar kendi çıkarları için dalkavuklukta Osmanlı döneminde padişaha methiyeler yazan, hiçbir halk gerçeğini şiirine konu edinmeyen divan şairlerini geçmişler. Gerçi şunu da sorabilirsiniz: "Neden hiçbiri toplumsal sorunlara değinmemişler?" diye. Kolay mı kelleyi kaptırmak? Onlar da sembolik, suya sabuna dokunmayan gazeller, methiyeler, mersiyeler yazmışlar.
Bu devran sürdükçe gözlerindeki at gözlüğü de yerinde duracak. Körü körüne taraf tutup yanlışları da eleştirmeyenlerin.
Ben, gördüğüme, yaşadığıma bakarım. İşte bu gördüklerimi de aklıma geldiği ölçüde dizelerle anlatmaya çalışayım dedim.Orhan Veli, o büyük şair “birdenbire” olan güzellikleri görmüş. Onun gibi anlatmak haddime mi düşmüş? Eh dilimin döndüğü kalemimin yettiğince ben de “birdenbire” olan olumsuzlukları anlatayım dedim.
Öyle uzun bir zaman almadı
Sanki birden oldu
Bir de baktık, bizlerde olmayan “dolar” dedikleri para
Hızla tırmanıyor basamakları
Tuhaf şey, hepiniz biliyorsunuz
O bizim paramız değil, bizimki ayrı
Nedense bir değeri yok gözümüzde ulusal paramızın
Yatıp kalkıp sayıklıyoruz doları
Bu “dolar” dedikleri birdenbire fırlar da
Durur mu benzin, mazot, gaz
Aklınıza ne gelirse sayın artık
Ev, araba; yiyecek, giyecek; elektrik, su
Fırladılar birdenbire hiçbiri bağlasan durmaz
Hepsinin ederi tavan yaptı tam gaz
Öyle boş hayaller kurmayın
Evmiş, arabaymış
Bunları tuzu kurular ve de yabancılar dışında kimse alamaz
Ekleyeceklerim daha çok olsa da
Birdenbire güç yetmez olan bu saydıklarıma
Bir de öyle hemen ortaya çıkmayan
Ağır ağır, sindire sindire şırınga edilenler var
Görünen köy kılavuz mu ister
Bilimsellikten uzaklaşan eğitim
Zamana yayılarak yok edilen Cumhuriyet değerleri
Adaletten şaşma, işe alışta kayırma
Çok anlamam ekonomiden, dış politikadan
Kalkıp da ukalalık mı edeyim
Gördüklerimi yazarım halkın günlük yaşayışından
Bir de beni en çok şaşırtan
İnsan onuru adına utandıran
Dün söylenenin bugün karşıtını söylemek var ya
İşte en çok bu tutarsızlık dokunuyor adama
Ben bunları ve daha anlatmadığım olumsuzlukları yazarken
Tarafgir olanlar der ki
“Sen ne anlatıyorsun kardeşim
Bu yollar, bu hastahaneler neyin nesi
Bak çevrene, ülkenin çehresi değişti”
Ben de derim ki
“Bu söyledikleriniz yönetime gelen her iktidarın görevi
Her ne kadar randevu almakta zorlansak da hastahanelerden
Yine de mutlu oluruz yapılan olumlu işlerden
***
Rüştü Onur; yirmi iki yaşında veremden ölen bir şair. Çok güzel şiirler sığdırmış o kısacık ömrüne. “Kelebeğin Rüyası” adlı filmde onun ve onunla aynı yazgıyı paylaşan Muzaffer Tayyip Uslu'nun hayatı anlatılır.
Orhan Veli şiiri ile başladım, Rüştü Onur şiiri ile bitireyim:
Memnuniyet
“Benden zarar gelmez
Kovanındaki arıya
Yuvasındaki kuşa
Ben kendi halimde yaşarım
Şapkamın altında
Sebepsiz gülüşüm caddelerde
Memnuniyetimden
Ve bu çılgınlık delicesine
İçimden geliyor
Dilsiz değilim susamam
Öyle ölüler gibi
Bu güzel dünya ortasında
***
Zarar vermesek de kovanındaki arıya, uçan kuşa; mutlu olsak da pek çok şeyden yine de dilsiz değiliz ölüler gibi, onaylamadıklarımızı, ülkemize verilen zararları yazmamız gerekir.
......................................................................
Numan Kurt
18 Aralık 2023
